1
استادیار پژوهش، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات برنج کشور، آمل، ایران
2
دکتری ترویج کشاورزی، آمل، ایران
چکیده
برنجکاری در ایران سهم قابل توجهی در تأمین امنیت غذایی دارد و پایداری تولید به آموزش و به‌کارگیری فناوری‌های پایدار وابسته است. با توجه به آثار منفی استفاده از نهاده‌های شیمیایی، مدیریت تلفیقی آفات به‌عنوان راهبردی سازگار با محیط زیست مورد توجه است. در همین راستا، دوره‌های آموزشی ترویجی به‌منظور افزایش آگاهی و توانمند شدن برنج‌کاران و انتقال دانش کاربردی برگزار می‌شود. با این‌حال، شواهد نشان می‌دهد که بخشی از کشاورزان، آموخته‌های خود را در عمل به‌کار نمی‌گیرند و این موضوع بیانگر وجود موانعی در میزان نفوذ این دوره‌ها است. بنابراین شناسایی دقیق این موانع، گام مهمی در بهبود به‌کارگیری دانش منتقل شده دوره‌های آموزشی ترویجی به‌شمار می‌آید. بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که سهولت دسترسی به نهاده‌های شیمیایی همراه با فشار اجتماعی، از مهم‌ترین موانع تحقق راهبرد مدیریت تلفیقی آفات به‌شمار می‌آیند. علاوه بر آن عوامل ساختاری، آموزشی و مدیریتی مربوط به برگزاری دوره‌های آموزشی ترویجی نیز نقش مهمی در عدم تحقق این هدف به‌شمار می‌رود. به‌عبارتی عدم تطابق محتوای آموزشی با نیازها، سطح سواد، تجربیات و شرایط زمانی کشاورزان، ضعف ارتباط بین آموزش‌گران و کشاورزان، نبود منابع آموزشی مناسب، روش‌های تدریس یکنواخت و دانش به‌روز نشده آموزش‌گران، مدیریت نادرست در انتخاب مدرسان، زمان‌بندی نامناسب، تدریس فشرده و عدم بهره‌گیری از مشارکت کشاورزان در فرآیند آموزش در عدم به‌کارگیری دانش منتقل شده توسط برنج‌کاران نقش مؤثری ایفا می‌کنند. بر این اساس، بازنگری در طراحی و اجرای دوره‌ها با رویکردی نیازمحور، مشارکتی و بومی‌گرا ضروری به‌نظر می‌رسد.
)