2
عضو هیات علمی، گروه اصلاح بذر، موسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت آمل
چکیده
وقتی مشکلات متعدد و متنوع در ابعاد مختلف زندگی بشر در طول زمان رخ می‌دهد، گرایشی قطعی برای بازبینی کارآیی و پایداری سیستم‌های سنتی اتفاق می‌افتد. لذا توسعه فناوری‌های مناسب بسیار حایز اهمیت است. به اعتقاد راجرز و شومیکر فناوری‌های ارائه شده باید دارای پنج ویژگی شامل؛ مزیت نسبی، سازگاری، پیچیدگی، آزمون‌پذیری و قابلیت مشاهده باشند، تا قابل ارزیابی توسط کشاورزان باشند. در این راستا محققان موسسه تحقیقات برنج طی سالیان متمادی به معرفی فناوری‌های مناسب اقدام نمودند. به طور کلی فناوری‌های ارائه شده در فرآیند تولید برنج برای استفاده شالیکاران، به طور نسبی دارای قابلیت بررسی بر مبنای پنج ویژگی مطرح شده فناوری‌ها توسط شالیکاران در سطح مزارع شالیکاری است. باید توجه داشت که فرآیند تغییر شامل سه مرحله ابداع، نشر و پیامدها است. به‌طور عمده ابداع یا خلق فناوری به وسیله محققان انجام می‌شود. علاوه بر آن در طی سال‌های اخیر در قالب طرح نظام نوین ترویج، فناوری معرفی شده تا حدودی به وسیله محققان در بین شالیکاران نشر داده می‌شود. اما آنچه که در فرآیند تغییر رویکرد شالیکاران در اجرای فناوری‌های معرفی شده چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد، عدم مستندسازی پیامدهای ناشی از پذیرش یا عدم پذیرش نوآوری است. لذا لازم است در امتداد معرفی فناوری‌ها، پروژهایی به منظور بررسی پیامدهای ناشی از پذیرش یا عدم پذیرش فناوری‌ها تعریف و اجرا شود.
)